Wat?
Een "online marktplaats" is een e-commerce site die meerdere producten aanbiedt van vele verschillende verkopers en die handelaren en potentiële klanten met elkaar verbindt met het oog op het mogelijk maken van directe aankopen. De afgelopen tien jaar zijn online marktplaatsen (zoals Amazon en eBay) een belangrijk verkoopkanaal geworden voor zowel leveranciers als retailers die hun producten online verkopen.
Ondanks de aanzienlijke voordelen die voortvloeien uit online marktplaatsen bij het faciliteren van de mogelijkheid voor retailers om hun producten online te verkopen en de bijbehorende consumentenvoordelen, kunnen leveranciers van specifieke producten ervoor kiezen om de vrijheid van een retailer te beperken om dit specifieke online verkoopkanaal te gebruiken - door een verbod op de marktplaats - om verschillende redenen. Voorbeelden zijn de bescherming van het merkimago, de positionering van een merk, het streven naar voldoende ondersteunende diensten aan de klant of teneinde de retailer in staat te stellen een directe relatie met klanten te onderhouden.
Een verbod op een online marktplaats moet worden onderscheiden van een absoluut verbod voor een distributeur om de contractgoederen online te verkopen. De laatste wordt beschouwd als een beperking naar doel in de zin van artikel 101, lid 1, VWEU, indien deze niet objectief gerechtvaardigd is.
Regels tot 31 mei
Artikel 4(b) van de huidige VBER, die zal aflopen op 31 mei 2022, verbiedt overeenkomsten of samenspanningen die tot doel hebben de beperking van de verkoop door een koperpartij bij de overeenkomst of haar klanten, voor zover die beperkingen betrekking hebben op het gebied waarin of de klanten aan wie de koper of haar klanten de contractgoederen of -diensten mogen verkopen.
Wat online verkoop betreft, voorziet punt 54 van de huidige verticale richtsnoeren dat een leverancier "kan eisen dat zijn distributeurs platformen van derden gebruiken om de contractproducten te distribueren in overeenstemming met de normen en voorwaarden die tussen de leverancier en zijn distributeurs zijn afgesproken voor het gebruik van het internet door de distributeurs. Bijvoorbeeld, wanneer de website van de distributeur wordt gehost door een platform van derden, mag de leverancier eisen dat klanten de website van de distributeur niet bezoeken via een site die de naam of het logo van het platform van derden draagt". Met deze ietwat ondoorzichtige taal heeft de Commissie aangegeven dat zij een vereiste van de leverancier aan zijn kopers om hun eigen elektronische etalage te gebruiken eerder zou vrijstellen dan om de producten van de leverancier via online marktplaatsen te verkopen.
Dit werd bevestigd door het Europese Hof van Justitie in de zaak Coty (Zaak C-230/16). In die zaak bevestigde het Hof allereerst dat de kwalificatie van een selectief distributiesysteem als louter kwalitatief - waardoor het ontsnapt aan het verbod van artikel 101(1) VWEU - niet verloren gaat wanneer een leverancier een verbod op de marktplaats oplegt aan zijn geautoriseerde distributeurs, althans niet in de mate dat de betrokken producten luxegoederen zijn en het verbod voldoet aan de criteria van Metro, wat onder andere betekent dat het evenredig moet zijn om het luxueuze imago van die goederen te behouden. Bovendien bevestigde het Hof, ongeacht de aard van het selectieve distributiesysteem (louter kwalitatief of kwantitatief - zie hierover DLC Count down nr. 19), dat een verbod op de marktplaats niet neerkomt op een klant- of territoriale beperking in de zin van artikel 4(b) van de huidige VBER.
De toekomst vanaf 1 juni 2022?
De nieuwe VBER en de verticale richtsnoeren, die op 1 juni 2022 in werking treden, verduidelijken en consolideren de bestaande praktijk en rechtspraak. Het is nuttig om op te merken dat de lijst van hardcore restricties (artikel 4(e) van de nieuwe VBER) nu de "belemmering van het effectieve gebruik van het internet" omvat als een afzonderlijke hardcore restrictie die relevant kan zijn voor elk distributiesysteem (selectieve, exclusieve of open distributie).
Wat betreft luxe goederen die deel uitmaken van een puur kwalitatief selectief distributiesysteem, neemt punt 150 van de nieuwe verticale richtsnoeren Coty over en stelt dat een verbod op het gebruik van online marktplaatsen evenredig kan zijn en in overeenstemming kan zijn met de criteria van Metro zolang het niet indirect het effectieve gebruik van het internet voor verkoop aan bepaalde gebieden of klanten verhindert. Dit is niet het geval wanneer de geautoriseerde distributeurs vrij blijven om hun eigen online winkel te exploiteren en online te adverteren om bekendheid te creëren voor hun online activiteiten. In dergelijke omstandigheden zal een verbod op online marktplaatsen evenredig zijn en buiten de reikwijdte van artikel 101(1) VWEU vallen, zodat geen verdere analyse onder de nieuwe VBER vereist is.
Onder het regime van de VBER doet punt 208 van de nieuwe verticale richtsnoeren afstand van de eerder ietwat ondoorzichtige taal en bepaalt dat "een direct of indirect verbod op het gebruik van online marktplaatsen" kan genieten van de groepsvrijstelling, mits dit niet in strijd is met het vereiste van artikel 4(e) van de nieuwe VBER inzake het effectieve gebruik van het internet door kopers voor het doel van het online verkopen van goederen of diensten. Ook hier stellen de richtsnoeren dat dit doorgaans niet het geval zal zijn wanneer de koper vrij blijft om zijn eigen online winkel te exploiteren en online te adverteren.
De toepassing van de nieuwe VBER blijft onderhevig aan een dubbele marktaandeellimiet van 30%. Tussen punten 338-342 geven de nieuwe verticale richtsnoeren begeleiding voor de beoordeling van beperkingen op het gebruik van online marktplaatsen in individuele gevallen, waarbij een of beide partijen die marktaandeellimiet overschrijden.
In de praktijk?
De consolidatie en verduidelijking van de bestaande praktijk en rechtspraak in de nieuwe verticale richtsnoeren brengen duidelijkheid met betrekking tot de toelaatbaarheid van online marktplaatsverboedt en zal zeker leiden tot een meer uniforme beoordeling van dergelijke beperkingen in de hele EU.
Evaluatie?
De verduidelijkingen in de nieuwe verticale richtsnoeren over de juiste evaluatie die moet worden uitgevoerd voor online marktplaatsverboden, zowel binnen als buiten de VBER, zijn te verwelkomen. Buiten de VBER bevatten de nieuwe verticale richtsnoeren nu begeleiding met betrekking tot online marktplaatsverboden in de context van puur kwalitatieve selectieve distributie (dus buiten artikel 101(1) VWEU) en ook in situaties waarin de leverancier of koper of beide de marktaandeellimiet van 30% overschrijden.
Wil je meer te weten kommen? Blijf dan op de hoogte...
In afwachting van 1 juni 2022 streven we ernaar je regelmatig updates en de nodige juridische kennis te verschaffen om je bedrijf volledig voor te bereiden op de toekomst. Bekijk ook zeker het platform van het Distribution Law Center en onze LinkedIn pagina voor nog veel meer informatie over de wetten die verticale overeenkomsten reguleren, zowel inzake concurrentie- als handelsrecht. 27 gespecialiseerde teams vanuit heel de EEA werken hard om het platform tot je favoriete bron van begeleiding en informatie te maken.
Een vertaling van deze Countdown nieuwsbrief is beschikbaar in de volgende talen: Portugees.
Lees de beschikbare DLC Countdown nieuwsbrieven over de verwachte veranderingen hier.
