Bij besluit van 14 maart 2017 (‘Besluit’) heeft de Autoriteit Consument en Markt (‘ACM’) de redelijke termijnen vastgesteld waarbinnen exploitanten van dienstvoorzieningen moeten reageren op verzoeken om toegang tot spoordiensten.
Juridisch kader
De Spoorwegwet regelt dat spoorwegondernemingen recht hebben op niet-discriminerende toegang tot diensten en voorzieningen die nodig zijn voor het exploiteren van treindiensten (hierna: ‘Spoordiensten’). De betreffende Spoordiensten staan opgesomd in bijlage II, onderdeel 2 bij de Europese richtlijn 2012/34/EU. Het gaat onder meer om terminals, wasstraten, tankinstallaties, passagiersstations en onderhoudsvoorzieningen. Toegangsverzoeken van spoorweg-ondernemingen mogen slechts worden afgewezen als er, onder marktvoorwaarden, haalbare alternatieven bestaan.
Om effectieve concurrentie op het spoor mogelijk te maken, is het van belang dat spoorwegondernemingen tijdig duidelijkheid krijgen over de condities waaronder zij toegang kunnen verkrijgen. Met het Besluit geeft de ACM invulling aan zijn bevoegdheid ex artikel 70, derde lid Spoorwegwet om de redelijke termijnen voor toegang tot Spoordiensten vast te stellen.
Vastgestelde termijnen
De ACM stelt in het Besluit de volgende redelijke termijnen vast:
- een exploitant moet binnen 20 werkdagen reageren op een toegangsverzoek voor bijvoorbeeld voorzieningen als terminals, wasstraten, tankinstallaties en passagiersstations.
- een exploitant moet binnen 30 werkdagen reageren op een toegangsverzoek voor onderhoudsvoorzieningen. N.B. Deze termijn is ruimer omdat hier complexe offertes bij betrokken zijn.
- een exploitant moet binnen 5 werkdagen nagaan of een toegangsverzoek volledig en voldoende gespecifieerd is.
Inhoud toegangsverzoek
Gegevens die volgens ACM in ieder geval in het toegangsverzoek moeten worden opgenomen zijn:
- de locatie voor afname van de dienstvoorziening en/of dienst,
- de technische specificaties,
- de gebruiksduur,
- de contactgegevens van de verzoeker,
- het aantal af te nemen diensten en/of dienstvoorzieningen en eventuele aanpassingen aan de dienst en/of dienstvoorziening.
Geschilbeslechting
Indien tussen de exploitant van een dienst(voorziening) en de verzoekende spoorwegonderneming een geschil ontstaat over het toegangsverzoek, kunnen zij zich tot de ACM wenden voor een bindend oordeel (artikel 71, Spoorwegwet).
Commentaar
Met het Besluit in de hand kunnen spoorwegondernemingen partijen zoals NS en Prorail dwingen om binnen de vastgestelde termijnen helderheid te geven over de condities waaronder toegang tot Spoordiensten kan worden gekregen. Het Besluit voorziet in een behoefte. Effectieve concurrentie op het spoor werd in het verleden – al dan niet bewust – belemmerd doordat uiterst traag of helemaal niet op toegangsverzoeken werd gereageerd.
Het Besluit is onderdeel van een scala aan recente maatregelen om de spoormarkt concurrerender te maken. Tot het pakket behoort ook een versterking van de rol van ACM als toezichthouder, bijvoorbeeld bij ov-aanbestedingen. Om te voorkomen dat een vervoerder een oneerlijke voorsprong krijgt, moet ACM vooraf toestemming geven voor de voorwaarden bij een spoorconcessie (artikel 68 C Spoorwegwet). Deze wetswijziging betreft een reactie op de malversaties bij de aanbesteding van de OV-concessie in Limburg.
Ondanks de nieuwe regels om concurrentie op het spoor te bevorderen maken goederenvervoerders en personenvervoerders zich zorgen over de betaalbaarheid en de beschikbaarheid van het spoor. Uit de Spoormonitor 2016 van ACM komt naar voren dat vervoerders de vergoeding om gebruik te mogen maken van het spoor te hoog vinden. Ook vinden zij dat er te weinig capaciteit beschikbaar is. Deze capaciteit staat extra onder druk doordat ProRail op veel plekken onderhoud pleegt. De zorgen over de betaalbaarheid en de beschikbaarheid op het spoor zijn voor ACM aanleiding om in 2017 nader onderzoek te doen naar de manier waarop ProRail omgaat met de beschikbare capaciteit op het spoor. De ACM gaat in 2017 ook beoordelen of ProRail de gebruiksvergoeding op de juiste wijze berekent.
Op de hoogte blijven?
Download hier onze eBooks en nieuwsbrieven.
Meer weten?
Mail vrijblijvend met Martijn Jongmans (Contact, LinkedIn) of Adriaan Buyserd (Contact, LinkedIn)
