Auteursrechtzaak komt voor tafelontwerper op pootjes terecht: inbreuk op tafel én verbeurde boetes

Eiseres heeft de volgende twee types tafels ontworpen, die verkrijgbaar zijn in verschillende afmetingen, en in verschillende kleurstellingen:

Model 1 is in februari 2012 in productie gegaan. Model 2 in februari 2014.

Gedaagde heeft tafels ontworpen die bijna identiek zijn aan die van eiseres. Volgens eiseres maakt gedaagde daardoor inbreuk op haar auteursrechten.

De Rechtbank legt uit, dat voor auteursrechtelijke bescherming is vereist dat het voortbrengsel – in dit geval de tafels van eiseres – een eigen oorspronkelijk karakter heeft en het persoonlijk stempel van de maker draagt. Met ‘eigen oorspronkelijk karakter’ wordt bedoeld dat de vorm niet mag zijn ontleend aan die van een ander werk. Met ‘persoonlijk stempel van de maker’ wordt bedoeld dat sprake moet zijn van een vorm die het resultaat is van scheppende menselijke arbeid, en dus van creatieve keuzes. Het moet gaan om een voortbrengsel van de menselijke geest. Vormen die zo banaal of triviaal zijn, dat daarachter geen creatieve arbeid van welke aard ook valt aan te wijzen, zijn niet auteursrechtelijk beschermd.

Zijn de tafels van eiseres auteursrechtelijk beschermd?

Eiseres noemt de volgende kenmerkende trekken van Model 1:

• Het formaat en de verhoudingen van Model 1;
• Het dubbele zwart stalen frame, waarbij het onderste gedeelte een paar centimeter boven de grond is vastgezet;
• De frames lopen door onder de bladen en zijn bij zowel het onderblad als bovenblad; zichtbaar en staan met elkaar in verbinding via de vier hoeken;
• Een dubbel ruw afgewerkt gebrande kleur mango houten blad;
• Beide bladen liggen op het frame.

Gedaagde stelt dat Model 1 van eisers niet auteursrechtelijk is beschermd. Ten eerste omdat de vormgeving te banaal is, en ten tweede omdat de vormgeving al bestond voordat eiseres Model 1 zou hebben ontworpen en Model 1 is daaraan ontleend volgens gedaagde.

De rechtbank gaat hier niet in mee. Zij oordeelt dat er wel degelijk creatieve keuzes door eiseres zijn gemaakt. Een salontafel kan immers op talloze manieren worden vormgegeven. Dat er geen creatieve arbeid van welke aard ook valt aan te wijzen, is daarmee dus feitelijk onjuist. Bovendien hebben de eerdere tafels wel een of meer kenmerken van Model 1, maar niet alle. Maar ook als elk van de 5 trekken op zichzelf geen auteursrechtelijke bescherming toekomt, dan kan de combinatie van die trekken het resultaat zijn van creatieve keuzes en daarmee een auteursrechtelijk beschermd werk opleveren.

Bovendien stelt de rechtbank vast dat gedaagde geen voorbeeld van een salontafel heeft overgelegd die eerder is dan Model 1 en waarin precies deze combinatie van alle 5 trekken zijn te zien. Ook springt het gebrande mangohouten blad nadrukkelijk in het oog. Het blad is niet gladgeschuurd maar hobbelig en heeft een kenmerkende kleur. Ook die trek is niet terug te vinden in de eerdere werken van vóór februari 2012 die het zogenaamde vormgevingserfgoed vormen.

Model 1 is dus auteursrechtelijk beschermd. Dat eiseres de rechthebbende is op het auteursrecht, blijk o.a. uit de ontwerpschets en een toelichting over het totstandkomingsproces.

Voor Model 2 wijst eiseres de volgende kenmerkende trekken aan:

• Een onderstel gemaakt van betonijzer;
• Hairpin poten;
• De bijzettafel is slank, in de vorm van een ijspegel, de salontafel is korter en breder;
• Een metalen rand;
• Een mango houten blad, waarbij het blad minimaal oversteekt over de metalen rand.

De rechtbank is van oordeel dat ook Model 2 auteursrechtelijk is beschermd. Gedaagde heeft geen voorbeeld van een tafel overgelegd van vóór februari 2014 (toen Model 2 in productie was gegaan) waarin alle trekken van de tafel van eiseres zijn te zien. Er is dus niet één eerdere tafel waaraan het ontwerp van Model 2 is ontleend.

Ook bij Model 2 valt het materiaal en de afwerking van het houten blad als kenmerkend op. Maar bij Model 2 is dit houten blad niet het meest in het oog springende kenmerk. De combinatie van een ronde salontafel met metalen rand en een houten blad was al bekend in de markt. Toch onderscheidt Model 2 zich voldoende van wat er in februari 2014 al bestond om enigszins auteursrechtelijk te zijn beschermd. Doorslaggevend is dat Model 2 een blad heeft van mangohout, dat hobbelig is gelaten en bewerkt om de indruk van oud hout te geven. Ook wijkt de vormgeving van de hairpin poten voldoende af van wat er al in de markt bestond.

Ook Model 2 is dus auteursrechtelijk beschermd.

Boetes verbeurd

Gedaagde had al eens eerder een onthoudingsverklaring getekend, waarin zij onder meer verklaarde de handel in tafels die identiek zijn aan de producten van eiseres te staken en gestaakt te houden onder verbeurte van een boete van EUR 500,- per tafel tot een maximum van EUR 50.000,-.  Eiseres baseert haar vorderingen op auteursrechtinbreuk en de ondertekende onthoudingsverklaring. Volgens de rechtbank heeft eiseres daar ook belang bij: de onthoudingsverklaring was klaarblijkelijk onvoldoende om inbreuk op haar rechten te voorkomen. Bovendien staat artikel 6:92 BW aan de vorderingen op zichzelf niet in de weg, want eiseres vordert voor de toekomt geen nakoming van de onthoudingsverklaring, maar in plaats daarvan roept zij haar rechten uit hoofde van het auteursrecht in. De situatie dat tegelijk zowel nakoming van het boetebeding als van de verbintenis waaraan het boetebeding is verbonden wordt gevorderd, doet zich hier dus niet voor.  Wel heeft eiseres niet onderbouwd waarom naast een boete ook een schadevergoeding billijk zou zijn: de rechtbank wijst daarom de vordering tot betaling van de verbeurde boetes tot EUR 50.000,- toe maar de aanvullende schadevergoeding af.

Conclusie

Gedaagde maakt inbreuk op de auteursrechten op Model 1 en 2 van eiseres, en heeft bovendien een maximale boete van EUR 50.000 verbeurd wegens schending van de onthoudingsverklaring.

Heeft u vragen naar aanleiding van dit artikel of heeft u andere IE-rechtelijke vragen, neemt u dan gerust vrijblijvend contact op met Ranee van der Straaten of Floris de Vriend.