De Haven van Antwerpen schold miljoenen aan financiële compensatie kwijt, die twee marktpartijen haar waren verschuldigd omdat zij minder containers hadden omgeslagen dan gedacht. Volgens een concurrent was deze ‘boetekorting’ illegale staatssteun. Naar aanleiding van haar klacht heeft de Europese Commissie een formeel onderzoek geopend. Consequentie daarvan kan zijn dat de twee begunstigde marktpartijen alsnog moeten betalen, met rente.
De Haven van Antwerpen wordt bestuurd door het gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen en is volledig in publieke handen. Via concessieovereenkomsten kunnen marktpartijen zaken doen op grond in de haven.
In 2004 sloot het Havenbedrijf langjarige concessieovereenkomsten met twee marktpartijen: PSA Antwerp N.V. en Antwerp Gateway N.V. Zij zouden als container terminal operators 42 jaar lang diensten gaan verlenen in het Deurganck dok. Onderdeel van de afspraken was dat de twee jaarlijks een minimale hoeveelheid containers in de haven moesten omslaan, op straffe van een financiële compensatie.
Tijdens de economische crisis van 2009 t/m 2012 lukte het niet dit minimum te halen. Reden waarom het Havenbedrijf eigenlijk aanspraak had moeten maken op de afgesproken financiële compensatie. Echter zij zag daarvan af, op grond van ‘onvoorziene economische omstandigheden’. Later paste het Havenbedrijf de afspraken met terugwerkende kracht aan. Hierop maakte Katoen Natie, een concurrent, bezwaar. Dit zou neerkomen op verboden staatssteun; een ontoelaatbare bevoordeling van de concurrentie.
Succesvolle staatssteunklacht
De Commissie lijkt wel iets voor deze klacht te voelen en heeft enkele dagen geleden een formeel onderzoek geopend. Binnenkort zal er een niet-vertrouwelijke versie van haar beslissing worden gepubliceerd (zonder bedrijfsgevoelige informatie). De Commissie zal vervolgens met name beoordelen of een reguliere private investeerder (maatman) eenzelfde beslissing zou hebben genomen. Als dat niet het geval is, gaat het om staatssteun. Nu die niet op voorhand lijkt te zijn aangemeld, zou sprake kunnen zijn van illegale staatssteun ten waarde van circa EUR 100 mln (volgens de klager). Het genoten voordeel moet dan in principe volledig worden terugbetaald, met rente.
Bij haar onderzoek verwelkomt de Commissie input en opmerkingen vanuit de markt. Nederlandse partijen, bijvoorbeeld uit de havens van Rotterdam, Amsterdam, IJmuiden, Dordrecht of Moerdijk, zouden er belang bij kunnen hebben mee te denken over de beoordeling van dit soort financiële constructies.
Nederlandse havens
In 2014 kwam het Havenbedrijf Rotterdam al eens onder de loep te liggen vanuit staatssteun-perspectief. Een in het geheim gegeven belofte van de ex-directeur van het Havenbedrijf om garant te staan voor leningen van een bank aan derde partijen (RDM-bedrijven), konden onder bepaalde voorwaarden worden toegerekend aan de overheid. Dan gaat het om illegale staatssteun, aldus het Hof van Justitie van de EU in reactie op vragen van de Hoge Raad (C-242/13 Commerz Nederland).
Vandaag werd bovendien bekend dat Nederland belastingvoordelen voor haar zes zeehavens moet reduceren. De havenbedrijven in Rotterdam, Amsterdam, Zeeland, Den Helder, Groningen en Moerdijk zijn vrijgesteld van vennootschapsbelasting. De Commissie oordeelt dat in strijd met de regels. Ook België en Frankrijk moeten de winstbelasting voor hun havens in overeenstemming gaan brengen met de staatssteunregels. Duitse havens worden momenteel nog onderzocht.
Meer weten over aanbestedingen en zorgvuldige raming?
Mail vrijblijvend met onze gespecialiseerde advocaat Martijn Jongmans (Contact, LinkedIn).
