Twee dagen voordat de rechtbank uitspraak zou doen pleegt de van moord verdachte Yvon K. zelfmoord. Wettelijk gezien kan de rechtbank niet anders dan het OM niet-ontvankelijk verklaren. Iemand kan postuum immers niet veroordeeld worden voor een strafbaar feit. Dit betekent in beginsel dat er geen inhoudelijk (strafrechtelijk) oordeel volgt en de nabestaanden van het slachtoffer in onzekerheid zullen blijven verkeren over de schuldvraag van Yvon K. De vraag die in deze blog centraal staat is welke erfrechtelijke gevolgen het overlijden van Yvon K. heeft voor de (naar verluidt) miljoenenerfenis van het slachtoffer. Wie erft zijn miljoenen? Deze vraag is niet eenvoudig te beantwoorden.
Achtergrond
Twee maanden voorafgaand aan zijn overlijden heeft het slachtoffer zijn testament gewijzigd. In dit testament benoemt hij zijn partner, Yvon K. tot zijn enige erfgenaam. Het OM verdenkt Yvon K. ervan het slachtoffer te hebben vergiftigd, met als motief de voor haar in het verschiet liggende miljoenenerfenis.
Juridisch
De wet bepaalt dat iemand die onherroepelijk veroordeeld is voor het ombrengen van een overledene onwaardig is om uit zijn/haar nalatenschap voordeel te trekken en dus niet van het slachtoffer erft en/of anderszins een erfrechtelijke verkrijging ontvangt. Volgens de gangbare uitleg van deze ‘onwaardigheids-bepaling’ is iemand pas onwaardig indien: (i) in een onherroepelijk vonnis, (ii) strafrechtelijk is bewezen dat hij/zij erflater heeft omgebracht én (iii) de rechtbank oordeelt dat de dader strafbaar is voor de bewezen feiten. In het geval van Yvon K. kan er – vanwege haar overlijden – geen bewezenverklaring volgen en zal de rechter zich evenmin uitlaten over de strafbaarheid. De procedure strandt immers op de niet-ontvankelijkheid van het OM. Hiermee lijkt vast te staan dat Yvon K. niet onwaardig is om van het slachtoffer te erven. Erft Yvon K. (inderdaad) van het slachtoffer, dan zijn zijn miljoenen tot haar vermogen gaan behoren en maken deze (met haar overlijden) onderdeel uit van haar nalatenschap. In dat geval erven de erfgenamen van Yvon K. dus (ook) de miljoenen van het slachtoffer, terwijl zijn nabestaanden het nakijken hebben. Echter, onder zeer bijzondere omstandigheden kan een rechter oordelen dat een erfgenaam, hoewel niet onwaardig, toch geen voordeel mag genieten uit de nalatenschap van een overledene. De vererving kan dusdanig stuitend wordt geacht dat het onaanvaardbaar is om een persoon als erfgenaam toe te laten. Een andere uitkomst zou in dat geval in strijd met de redelijkheid en billijkheid zijn. De rechtspraak op dit onderdeel is schaars, maar niet onbestaand. Zo heeft de Rechtbank Middelburg eerder in een civiele procedure geoordeeld dat, ook zonder strafrechtelijke veroordeling, voldoende vaststond dat de erfgenaam erflater om het leven had gebracht, als gevolg waarvan hij geen voordeel mocht genieten uit de nalatenschap van zijn slachtoffer. Deze uitspraak vindt steun in een uitspraak van het Europees Hof van de Rechten van de Mens en ook in de visie van de Minister van Justitie. Of dit in het geval van Yvon K. voldoende kan worden vastgesteld lijkt derhalve van groot belang voor het antwoord op de vraag aan wie de erfenis van het slachtoffer toekomt. De rechtbank heeft deze middag uitspraak gedaan. Anders dan waarop in sommige media vooruitgelopen werd, heeft de rechtbank zich – naar ons (juridisch) oordeel, terecht – inhoudelijk niet uitgelaten over de inhoud van de zaak. Naar onze verwachting is de kans hiermee levensgroot geworden dat de schuldvraag van Yvon K. zich zal verplaatsen naar een civielrechtelijke procedure, waarvan de inzet de miljoenenerfenis is. Wilt u meer weten, neem dan contact op met Sanne van der Poel, Kevin Scheper of met een van de andere leden van onze sectie Erfrecht.