Inleiding
Wanneer iemand een juridische handeling uitvoert, zoals een koopovereenkomst, doet hij dat doorgaans voor zichzelf. Bij vertegenwoordiging echter, bindt degene die een ander vertegenwoordigt - de vertegenwoordiger - niet zichzelf, maar juist degene die hij vertegenwoordigt.
Directe vertegenwoordiging
We spreken van directe vertegenwoordiging (ook wel onmiddellijke of eigenlijke vertegenwoordiging genoemd) wanneer de vertegenwoordiger handelt in naam en voor rekening van de vertegenwoordigde. In dit geval wordt niet de vertegenwoordiger, maar juist de vertegenwoordigde partij bij de overeenkomst.
Indirecte vertegenwoordiging
Bij indirecte vertegenwoordiging (ofwel middellijke vertegenwoordiging) handelt de vertegenwoordiger in eigen naam, maar nog steeds voor rekening van de vertegenwoordigde. De wet behandelt enkel directe vertegenwoordiging.
Vormen van vertegenwoordiging
Er bestaan verschillende vormen van vertegenwoordiging. Twee belangrijke soorten zijn:
- vertegenwoordiging door volmacht;
- vertegenwoordiging van rechtspersonen volgens de wet en statuten.
Volmacht
Bij vertegenwoordiging door volmacht krijgt een gemachtigde van de volmachtgever de bevoegdheid om juridische handelingen in zijn naam te verrichten. De volmachtgever wordt dan door de rechtshandeling gebonden. Dit is logisch, omdat de gemachtigde optreedt in naam en voor rekening van de volmachtgever. Het basisprincipe is dat zonder de bevoegdheid om juridische handelingen namens een ander te verrichten, de ander niet gebonden wordt.
Schijn van volmacht
Wanneer een juridische handeling in naam van een ander is uitgevoerd, dan kan tegen de tegenpartij, indien zij redelijkerwijs mocht aannemen dat er een toereikende volmacht was verleend, geen beroep worden gedaan op de onjuistheid hiervan. Het uitgangspunt voor toerekening van schijn van volmachtverlening aan de vertegenwoordigde kan ook aan de orde zijn als de tegenpartij gerechtvaardigd vertrouwde op volmachtverlening aan een in ware zin onbevoegde tussenpersoon, gebaseerd op feiten en omstandigheden die voor risico van de onbevoegd vertegenwoordigde komen.
Bekrachtiging
Als iemand zonder bevoegdheid in naam van een ander een overeenkomst heeft aangegaan, kan deze overeenkomst alsnog worden bekrachtigd. De overeenkomst is dan geldig. Bekrachtiging vindt plaats tussen de 'ander' en de tegenpartij.
Einde volmacht
Een volmacht eindigt wanneer de volmachtgever de volmacht herroept of de gemachtigde de volmacht opzegt. Maar ook de dood, plaatsing onder curatele, faillissement of schuldsanering van de volmachtgever of de gemachtigde maakt een einde aan de volmacht.
Tips voor de praktijk
Het is altijd verstandig voorafgaand aan het aangaan van een overeenkomst het handelsregister te raadplegen. Immers, het voorkomt problemen betreffende de vertegenwoordigingsbevoegdheid van de wederpartij. Bij vragen is het aangeraden contact op te nemen met Marc Janssen of een van de andere leden van de sectie Ondernemingsrecht.
