De UK Bribery Act 2010 trad medio 2011 in werking en is de meest drastische wetgeving tegen omkoping ter wereld. De ontwikkelingen op het gebied van globalisering brachten de Britse wetgever tot deze ingrijpende wet, die omkoping onder meer met gevangenisstraf en boetes bedreigt. Ook als een bedrijf derden inschakelt, die zich vervolgens ergens in de wereld schuldig maken aan omkoping. En ook als die 'omkoping' bestaat uit zakelijke handelingen, die elders volstrekt normaal gevonden worden. Wat is inmiddels de stand van zaken? Deze top 10 maakt duidelijk waarom de
UK Bribery Act ook voor Nederlandse bedrijven van belang is:
Ook Nederlandse bedrijven kunnen onderzocht en vervolgd worden. De UK Bribery Act heeft een "extraterritoriaal toepassingsgebied". Elke "commerciële organisatie" die haar bedrijf (deels) uitvoert in Groot-Brittannië kan vervolgd worden.
Lokale zakelijke gebruiken vrijwel irrelevant. De UK Bribery Act houdt nauwelijks rekening met lokale gebruiken, tenzij ze in het geschreven recht van het land zijn opgenomen. Dit betekent dat de Britse rechtbanken een financieel of ander voordeel aan iemand als omkoping kunnen beschouwen, zelfs als dit aanbod normaal is in het zakelijke verkeer van het land in kwestie. Geschenken aan zakenpartners of openbare ambtenaren, welwillendheid tonen, een positieve omgeving scheppen voor onderhandelingen: het is allemaal zeer riskant.
Aansprakelijkheid voor niet voorkomen. Nederlandse bedrijven kunnen ook vervolgd worden voor "het niet voorkomen van omkoping namens een organisatie". Een commerciële organisatie maakt zich hieraan schuldig wanneer een met haar "verbonden" persoon iemand omkoopt met de intentie om een zakelijk voordeel te verkrijgen. Een persoon is "verbonden" aan een commerciële organisatie als die persoon "diensten verricht voor of ten behoeve van" de organisatie. Dit zijn bijvoorbeeld werknemers,tussenpersonen of dochtermaatschappijen. Europese commerciële organisaties die onder de jurisdictie van de UK Bribery Act vallen, kunnen dus verantwoordelijk worden gehouden voor omkopingsdelicten die waar ook ter wereld gepleegd worden door iemand die diensten verricht voor of ten behoeve van hen.
Hoge straffen, grote gevolgen. Bedrijven die overtredingen begaan moeten rekening houden met strafrechtelijke sancties en andere negatieve gevolgen. Bijvoorbeeld gevangenisstraffen (tot 10 jaar) of boetes. Bedrijven moeten ook rekening houden met negatieve gevolgen voor hun reputatie en andere financiële neveneffecten voor bedrijven die onderworpen zijn aan een omkoopprocedure (bv. gevolgen met betrekking tot de beurskoers, de totale verkoop, relaties met leveranciers, uitsluiting van aanbestedingen, uitsluiting van overheidssubsidies, enz.).
Aansprakelijkheid voor andermans fouten. Bedrijven kunnen aansprakelijk zijn voor omkoping door personen die bevoegd zijn om namens hen te handelen (aannemers, onderaannemers, consortiumleden, partners van de joint venture enz.), zelfs als het bedrijf geen controle heeft op of zich niet bewust is van hun dagdagelijkse acties. Commerciële organisaties moeten hun aannemers en onderaannemers dus instructie geven om hun anti-omkopingsprocedures te volgen.
Voer "adequate procedures" in. Proactief optreden kan commerciële organisaties vrijwaren van aansprakelijkheid voor het niet voorkomen van omkoping. Bedrijven worden in beginsel niet aansprakelijk gesteld voor het niet voorkomen van omkoping, indien zij kunnen aantonen dat ze "adequate procedures" hadden ingesteld om omkoping door de met de organisatie "verbonden" personen tegen te gaan (Richtlijnen hier).
Een entiteit is al snel een 'commerciële organisatie'. Ook joint venture die actief zijn in Groot-Brittannië vallen onder het toepassingsbereik.
De definitie van "een bedrijf uitoefenen" is vaag. Elke Europese commerciële organisatie die "haar bedrijf of een deel daarvan" in Groot-Brittannië uitoefent valt onder de UK Bribery Act, maar deze definitie blijft vaag. De Britse regering gaat uit van een zeer ruime interpretatie.
De definitie van "omkoping" is bewust ruim gehouden. De Act onderscheidt twee categorieën strafbare feiten (omkoping en omgekocht worden) en twee bijkomende overtredingen (het omkopen van een buitenlandse openbare ambtenaar en het niet voorkomen van omkoping namens een organisatie).
Ruime rechtsmacht. Volgens de Act is Groot-Brittannië bevoegd om uitspraken te doen over omkopingsdelicten gepleegd door commerciële organisaties overal ter wereld, zolang deze organisaties hun bedrijf of een deel daarvan uitoefenen in Groot-Brittannië.
Het Britse Ministerie van Justitie gaf duidelijk aan welke reden zij had deze wetgeving te introduceren:
In legal and policy terms the corporate failure to prevent offence and its adequate procedures defence is the real innovation in the Act. Combining a simple, robust form of corporate liability with a strong incentive to encourage bribery prevention as part of good governance, this provision helps to develop a corporate anti-bribery culture and promotes rule of law and the creation of a level playing field in international trade, supporting the appetite for change among the new entrepreneurial classes in emerging economies and the attractiveness of UK businesses as partners for those aspiring to ethical best practice.
Britse advocaten hebben onderstreept dat bedrijven als gevolg van de UK Bribery Act hun eigen anti-corruptieprocedures tegen het licht zouden moeten houden. Met de juiste voorlichting, training en procedures, komt immers het wettelijke verweer beschikbaar dat een commerciële organisatie "adequate procedures" heeft ingevoerd en dus niet aansprakelijk gehouden zou mogen worden voor het niet-voorkomen van omkoping:
The introduction of the ‘adequate procedures’ defence has encouraged companies to assess their internal controls and procedures, which has in turn led to an increasing awareness of ethical issues forming part of broader emerging international norms and conventions.
Uit het meest recente jaarverslag van het Serious Fraud Office, de Britse toezichthouder, blijkt dat in de periode 2013-2014 enkele tientallen (35) partijen aangeklaagd zijn wegens inbreuken op de UK Bribery Act. Ook in voorgaande jaren ging het steeds om enkele tientallen bedrijven die beschuldigd werden van inbreuken. Dit valt deels te verklaren door de complexiteit van de procedure en het feit dat fraude en corruptie zich doorgaans in het verborgene afspeelt. De consequenties als er een veroordeling volgt, kunnen niettemin drastisch zijn. Reden waarom anti-corruptieprocedures bij veel internationale bedrijven hoog op de agenda staan.
Hulp nodig bij het invoeren van anti-corruptieprocedures?
