In de praktijk komt regelmatig de vraag aan de orde of een werkgever of een werknemer mediation mag weigeren. Een belangrijk uitgangspunt van mediation is de vrijwilligheid van beide partijen. Partijen kunnen dus niet verplicht worden tot deelname aan een mediationtraject. Toch blijkt uit de rechtspraak dat het niet meewerken aan mediation door een werkgever of werknemer niet altijd zonder (arbeidsrechtelijke) gevolgen is.
Werknemer weigert mediation
Loonstop
Verschillende uitspraken laten zien dat als een werknemer mediation weigert, dat kan leiden tot een loonstop. Dat geldt bijvoorbeeld als mediation door de bedrijfsarts is geadviseerd. Een werknemer heeft namelijk geen recht op loon tijdens ziekte als hij niet meewerkt aan de door de bedrijfsarts gegeven redelijke voorschriften.
De werkgever moet in dat geval wel redelijke voorwaarden verbinden aan de mediation en met de werknemer in overleg treden over de aan te stellen mediator. Weigert de werknemer desondanks zonder deugdelijke grond zijn medewerking te verlenen aan het mediationtraject, dan kan dat voor de werkgever een grond zijn voor het stopzetten van het loon. Vanaf het moment dat de werknemer zich (alsnog) bereid verklaard om me te werken aan de mediation, dient de betaling van het loon weer te worden hervat.
Ontbinding arbeidsovereenkomst
Een recente uitspraak van de Rechtbank Oost-Brabant laat zien dat de weigering van een werknemer om in te stemmen met mediation, zelfs kan leiden tot een ontbinding van de arbeidsovereenkomst zonder toekenning van een billijke vergoeding. Ook in dat geval ging het om een zieke werknemer die weigerde in te stemmen met een door de bedrijfsarts geadviseerd mediationtraject. De kantonrechter oordeelde dat van een zieke werknemer in beginsel mag worden verwacht mee te werken aan mediation om de verstoorde arbeidsrelatie te herstellen en daarmee (ook) bij te dragen aan zijn herstel. Mediation vindt weliswaar plaats op basis van vrijwilligheid, maar een zieke werknemer kan zich niet vrijblijvend onttrekken aan de ook op hem rustende re-integratieverplichtingen.
De kantonrechter maakte daarbij een onderscheid tussen het niet willen meewerken en het niet kunnen meewerken aan mediation. Niet willen meewerken is geen geldige reden, zo oordeelde de kantonrechter. De werkgever hoefde daarom niet te accepteren dat het geschil daardoor onopgelost bleef. De werkgever hoefde volgens de kantonrechter ook geen andere re-integratie-interventies toe te passen. De verwachting dat de werknemer in de toekomst wel bereid zou zijn tot een gesprek of mediation, lag niet in de rede. De kantonrechter heeft de arbeidsovereenkomst ontbonden, zonder toekenning van een billijke vergoeding aan de werknemer.
Werkgever weigert mediation
Afwijzing ontbindingsverzoek
Omgekeerd geldt dat wanneer een werkgever mediation weigert, dat ook niet altijd zonder gevolgen is. De rechtspraak laat zien dat wanneer een werkgever niet wil meewerken aan een mediationtraject, dat kan leiden tot een afwijzing van een door de werkgever ingediend verzoek tot ontbinding van de arbeidsovereenkomst met de werknemer.
Billijke vergoeding
Daarnaast kan het niet instemmen met mediation door een werkgever leiden tot toekenning van een billijke vergoeding aan de werknemer. In een vrij recente uitspraak van de Rechtbank Noord-Holland oordeelde de rechter dat het in dat geval voor de hand had gelegen mediation op te starten en op die manier de verhoudingen te herstellen. Het betrof een verstoorde arbeidsrelatie met een werknemer, die meerdere keren had geopperd om via mediation de verhouding te herstellen. De kantonrechter oordeelde dat van een werkgever een inspanning mag worden verwacht om de verstoorde arbeidsrelatie op te lossen. Door het voorstel van de werknemer voor een mediation af te wijzen en enkel aan te sturen op een einde van de arbeidsovereenkomst, handelde de werkgever ernstig verwijtbaar volgens de kantonrechter. Aan de werknemer werd daarom, naast de transitievergoeding, een billijke vergoeding van € 35.000 toegekend.
Meer over arbeidsmediation leest u in mijn blog: ‘Arbeidsmediation, (hoe) werkt dat?’
Wilt u meer weten over arbeidsmediation of bent u op zoek naar een mediator? Neem dan contact op met Stéfanie van Creij (s.vancreij@banning.nl), arbeidsrechtadvocaat en MfN-registermediator.
