Met ingang van 1 maart 2009 treedt de Wet Bevordering voortgezet ouderschap en zorgvuldige scheiding in werking. Deze wet verplicht ouders bij echtscheiding, beëindiging van geregistreerd partnerschap of scheiding van tafel en bed, afspraken vast te leggen ter invulling van hun ouderschap na het uiteengaan. Ook samenwonende ouders die het gezamenlijk gezag over hun kinderen uitvoeren, moeten bij de beëindiging van hun samenleving een dergelijk ouderschapsplan opmaken.
Het ouderschapsplan, ook wel zorgplan/zorgmodel genoemd, is een overeenkomst waarin de ouders afspraken maken over de invulling van hun ouderschap na het uiteengaan. Op grond van de wet bevat het ouderschapsplan minimaal een regeling over:
De ratio achter het opstellen van een ouderschapsplan is onder andere het geven van een concrete invulling aan de sinds 1 maart 2009 in de wet opgenomen verplichting dat de ouders de ontwikkeling van de banden tussen het kind en de andere ouder bevorderen. Deze verplichting gold overigens ook al in het ongeschreven recht en de jurisprudentie.
Verder is in de wet opgenomen dat een kind over wie de ouders gezamenlijk het gezag uitoefenen na de echtscheiding recht heeft op een gelijkwaardige verzorging en opvoeding door beide ouders. De norm gelijkwaardig ouderschap beoogt, kort gezegd, dat het kind over wie de ouders gezamenlijk het gezag uitoefenen, zijn recht op gelijkwaardige verzorging en opvoeding door beide ouders behoudt na ontbinding of beëindiging van het huwelijk, het geregistreerd partnerschap of de samenleving. Er is niet beoogd de norm in conflictsituaties uit te leggen als een verplichte co-ouderschap. Dit recht brengt niet met zich mee dat ouders te allen tijde verplicht zijn de zorg 50 % - 50 % te verdelen.
Het ouderschapsplan vormt een verplicht onderdeel van een verzoek tot echtscheiding. Het verzoekschrift tot echtscheiding vermeldt over welke van de onderdelen overeenstemming is bereikt en over welke van de onderdelen verschil van mening bestaat met de gronden daarvoor. Bovendien moet er in het verzoekschrift worden vermeld op welke wijze de kinderen bij het opstellen van het ouderschapsplan zijn betrokken. Indien een ouderschapsplan bij het verzoekschrift tot echtscheiding ontbreekt, dan zal de rechter het verzoek niet in behandeling nemen.
Het afschaffen van de zogenaamde “flitsscheiding” betekent dat het huwelijk via de Burgerlijke Stand niet meer kan worden omgezet in een geregistreerd partnerschap. Voorheen was dit wel mogelijk en kon vervolgens het geregistreerd partnerschap zonder tussenkomst van de rechter worden beëindigd. Aan de flitsscheiding kleefden grote nadelen. In vele landen werd deze vorm van scheiden namelijk niet erkend. Dit had als gevolg dat bij hertrouwen in een land, dat een flitsscheiding niet erkend, er sprake was van bigamie. Daarnaast was het bij een flitsscheiding ook niet mogelijk om voorzieningen voor de kinderen te treffen. Om deze nadelen op te heffen, heeft de wetgever de flitsscheiding per 1 maart 2009 afgeschaft. Uiteraard is het nog steeds wel mogelijk een geregistreerd partnerschap naar een huwelijk om te zetten.