Wat zijn algemene voorwaarden?
Een partij die vaak dezelfde (soort) overeenkomsten sluit, hanteert bijna altijd algemene voorwaarden. Een algemene voorwaarde is een beding dat is opgesteld met als doel in meerdere overeenkomsten te worden opgenomen en dat niet de kern van de prestatie (meestal prijs en hoeveelheid) aangeeft. Of een beding een algemene voorwaarde is, hangt dus af van de inhoud van het beding en de bedoeling van gebruiker. De benaming is dan ook niet relevant (‘substance over form’). Wanneer een partij vaak dezelfde overeenkomst gebruikt, kan er dus ook al sprake zijn van algemene voorwaarden.
Inhoud algemene voorwaarden
Als is vastgesteld dat de algemene voorwaarden onderdeel uitmaken van de afspraken tussen partijen, dan kan vervolgens worden gekeken naar de inhoud daarvan.
Een veel voorkomende bepaling in algemene voorwaarden betreft de zogenoemde overmachtsclausule. De hoofdregel is dat de tussen partijen gemaakte afspraken moeten worden nagekomen. Overmacht houdt kort gezegd in dat wanneer er sprake is van een tekortkoming in de nakoming van de gemaakte afspraken deze niet aan de tekortkomende partij kan worden toegerekend. Van de partij die een beroep doet op overmacht kan in beginsel geen nakoming worden verlangd.
Een andere veelvoorkomende bepaling is het uitsluiten of beperken van een verplichting tot het vergoeden van schade. Dit noemen we een exoneratieclausule.
Een exoneratiebeding dient buiten toepassing te blijven voor zover die toepassing in de gegeven omstandigheden naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is. Bij de beantwoording van de vraag of het beroep op een exoneratiebeding naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is, dienen alle relevante omstandigheden van het geval in aanmerking te worden genomen. In dit verband is een goed opgestelde exoneratieclausule in het te sluiten B2B-contract belangrijk.
Vernietigbaarheid algemene voorwaarden
Een beding in algemene voorwaarden is vernietigbaar, indien het, gelet op de aard en de overige inhoud van de overeenkomst, de wijze waarop de voorwaarden zijn tot stand gekomen, de wederzijds kenbare belangen van partijen en de overige omstandigheden van het geval, onredelijk bezwarend is voor de wederpartij. Tot de omstandigheden die van belang zijn, behoren de hoedanigheid van partijen, hun maatschappelijke positie, hun onderlinge verhouding en hun deskundigheid. Voor overeenkomsten met een wederpartij, natuurlijk persoon, die niet handelt in de uitoefening van een beroep of bedrijf (hierna: een consument) bevat de wet een lijst van bedingen die geacht worden onredelijk bezwarend te zijn (de ‘zwarte lijst’) en een lijst van bedingen die vermoed worden onredelijk bezwarend te zijn (de ‘grijze lijst’).
Hoewel de zwarte en de grijze lijst betrekking hebben op overeenkomsten met consumenten, kan ook indien de wederpartij geen consument is, van belang zijn dat een beding in algemene voorwaarden voorkomt op een van deze lijsten, bij de beoordeling of dit beding onredelijk bezwarend is voor die wederpartij. Indien een kleine rechtspersoon die zich materieel niet van een consument onderscheidt, met een beding op de zwarte of de grijze lijst wordt geconfronteerd, is reflexwerking mogelijk. Hoewel is gedacht aan rechtspersonen die geen beroep of bedrijf uitoefenen, is reflexwerking ook in andere gevallen mogelijk, bijvoorbeeld indien de wederpartij een overeenkomst weliswaar in de uitoefening van haar beroep of bedrijf heeft gesloten, maar deze overeenkomst geen betrekking heeft op de eigenlijke beroeps- of bedrijfsactiviteiten.
Er kunnen zich dus gevallen voordoen waarin de wederpartij weliswaar geen consument is, maar haar positie grote gelijkenis vertoont met die van een consument. In die gevallen kan de omstandigheid dat het beding voorkomt op de zwarte of de grijze lijst worden betrokken bij de beoordeling of het beding voor die wederpartij onredelijk bezwarend is.
Advies voor de praktijk
Het is belangrijk tijdig advies in te winnen over uw rechtspositie als u uw algemene voorwaarden wil toepassen en/of u de algemene voorwaarden van uw wederpartij “buiten de deur” wilt houden.
Ook helpen wij u graag bij het opstellen en beoordelen van uw algemene voorwaarden of die van uw wederpartij.
Heeft u vragen naar aanleiding van deze blog of heeft u andere ondernemingsrechtelijke vragen, neemt u dan gerust vrijblijvend contact op met Marc Janssen of met één van de andere leden van de sectie Corporate/M&A.
